In Dei nomine amen.
      Anno nativitatis Eiusdem M^o CCC^oXXIII^o, XV Kalendas Augusti, indiccione sexta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini, domini Iohannis divina providencia pape XXII anno septimo, Hinricus de Calmaria consul dyocesis et civitatis Rigensis una cum collega suo, videlicet Iohanne Roghen, constitutus in presencia mei Iohannis de Brema publici auctoritate imperiali notarii et venerabilium ac honorabilium virorum dominorum canonicorum cathedralis ecclesie Lubicensis, videlicet Iohannis Crek, magistri Hinrici Goldoghen, Hinrici de Zwerin et Iohannis de Morum necnon fratrum Ordinis Predicatorum, Th[iderici] gardiani, Brunonis lectoris, Petri de Wartzslavia et Hermanni de Ribbenitze, et consulum Lubicensium in consistorio consulum eorundem quasdam litteras fratribus Predicatoribus sub speciali forma et sigillo regio regis Letphanorum presentaverunt et easdem incontinenti legi et exponi per eosdem fratres mandaverunt, tenoris et continencie infrascripte.

      Gedeminne Dei gratia Letphanorum Ruthenorumque rex, princeps et dux Semigallie litteratis viris et devotis Ordinis Predicatorum magistris cuiuscunque provincie prioribusve, fratribus universis, principaliter tamen magistro Saxonie ac prioribus sub eodem constitutis, salutem et quicquid melius poterit adoptari.
      Sciat vestra honorabilis commendabilisque sciencia nostros nuncios cum litteris misisse ad patrem nostrum gloriosissimum, dominum Iohannem papam, ut nos vestiat stola prima, cuius nuncios cum grandi timore et tedio de die in diem expectamus, quia, domino Ihesu Christo annuente, iam parati erimus ad queque sue beneplacita voluntatis.
      Ita quod episcopos cupimus, sacerdotes, religiosos colligere, exceptis hiis qui claustra sua vendunt et machinantur in mortem clericorum; iura ecclesiastica protegere, clerum honorare volumus et cultum Dei ampliare. Idcirco petimus, ut vos hec in civitatibus, locis et villis ubi aliquem vestrorum predicare contigerit, populo nuncietis. Eciam si qui milites essent et armigeri, daremus eis redditus et agriculturam quantum vellent. Mercatoribus, fabris, carpentariis, balistariis, sutoribus, artis mechanicis cuiuscunque, cum uxoribus et liberis et iumentis concedimus liberum introitum et exitum terre nostre sine ulla exactione sive theoloneo et omni turbatione proculmota.
      Licet cruciferi, huius negocii causa prescripti, sigillum nostrum in contumeliam nostram igne cremaverunt, videbitur, ut a Deo inceptum extinguerent et oculos hominum obcecarent; tamen, hanc cartam cum ipso sigillamus prout sigillari fecimus litteras domini patris apostolici predilecti in certam credenciam et munimen. Quam prius ferrum in ceram transit et aqua in calibem commutatur, quam verbum a nobis progressum retrahamus.
      Malignantes contra hoc scriptum et sigillum sunt detractores veritatis, dyaboli cultores, fidei destructores, heretici mendaces et omni honore privati in hiis scriptis.
      Hac littera lecta et exscripta a magistro et prioribus Saxonie ultra mittatur quanto prius, ut Dei gloria perficiat quod incepit.
      Datum anno Domini M^o CCC^o XXIII, ipso die Corporis Christi.
      Valete.

      Hiis vero perlectis et expositis, alias litteras sub memorato sigillo regio regis Letphanorum viris providis et honestis advocatis, consulibus civibusque Lubicensibus, Rostokcensibus, Sundensibus, Gripeswaldensibus, Stetynensibus, Gotlandie mercatoribus, mechanicis cuiuscunque conditionis directas legi et exponi petiverunt iuxta formam infrascriptam.

      Gedeminne Dei gratia Letphanorum Ruthenorumque rex, princeps et dux Semigallie honorabilibus viris providis et honestis, advocatis, consulibus civibusque Lubicensibus, Rostokcensibus, Sundensibus, Gripeswaldensibus, Stetynensibus Gotlandieve mercatoribus et mechanicis cuiuscunque conditionis salutem et regalem gratiam et favorem.
      Cum omnia regna subiacent celesti regi Ihesu Christo, de quibus unum tenemus tamquam forma in materia vel servus in domo, licet omnium regum minimus apparemus, tamen Dei providencia in propriis maximus, in quibus habemus precipere et impetrare, perdere et salvare, claudere et reserare. Iamdudum nostros terminos transivistis absque ulla recognicione visitando Noygardiam Pleskowiamque. Omnia permisimus futurum propter bonum; nunc vidistis et aure percipitis de die in diem omnium vestrorum detrimentum. Miserunt progenitores nostri vobis suos nuncios et litteras, aperuerunt vobis terram, nullus vestrorum veniens, aut canis ex parte eorum referens grates de preceptis.
      Non vos terreant prescripta. Si ipsi unum promiserunt, Domino annuente, nos dupla faciemus. Ideoque amplius quia patri nostro sanctissimo domino pape nostras litteras misimus pro ecclesie Dei unione et legatorum suorum adventum cum inenarrabili tedio expectamus, quorum presenciam litteraliter recepimus nos videre. Idcirco consulentes vobis ipsis, mittentes nobis ex parte vestrorum omnium sollempnes nuncios veros et viros fidedignos super manum nostram et super presens scriptum nostro regio sigillo roboratum, super hoc promittimus vobis omnibus fide data, quod talem pacem ordinabimus ininvicem, quod Christiani similem nunquam senciebant.
      Episcopos, sacerdotes, religiosos Ordinis Predicatorum et Minorum colligemus, quorum vita laudabilis et probata; talium nolumus accessum, qui de cenobiis faciunt latronum refugium et elemosinam vendunt in detrimentum animarum et eciam unde latrunculi exeunt in preceptionem et mortificacionem clericorum; de talibus monachis sibi unusquisque caveat consulimus dominorum.
      Insuper ex regali dono damus iam in presenti carta nostram terram liberam esse sine theoloneo, exactione angariarum et perangariarum super omnes predecessores nostros omnibus mercatoribus, militibus, vasallis, quos dotabo redditibus unicuique suam secundum dignitatem. Mechanicis condicionis cuiuscunque scilicet fabris, sutoribus, carpentariis, lapicidis, in arte salis peritis, pistoribus, argentariis, balistariis, piscatoribus cuiusve condicionis veniant cum liberis, uxoribus et iumentis, intrent et exeant secundum placitum omni turbatione proculmota, quod spopondimus in hiis fide data, quod ab omni iniusta peticione meorum subditorum manebunt securi et exempti.
      Agriculis nostrum regnum intrandi commorandique volentibus damus et concedimus ad decem annos colere libere absque censu et medio tempore ab omni opere regio sint exempti; termino predicto expirato et eciam secundum terre fertilitatem dabunt decimam prout in aliis regnis vel propriis dare consueverunt; ita tamen quod nobiscum plus exsuperabit granum quam in aliis regnis est consuetum.
      Iure civili utatur Rigensis civitatis omnis vulgus, nisi tunc melius fuerit inventum de sano consilio discretorum. Ut igitur securiores et magis cerciores vos reddamus, duas ecclesias fratrum Minorum, unam in civitate nostra regia Vilna dicta et aliam in Noygardis habemus erectas, et terciam fratrum Predicatorum, ut quivis secundum ritum suum Deum colat. Quod ergo nostre donationis concessio maneat inpermutabilis et firma, presentem cartam conscribi iussimus et sigilli nostri appensione fecimus roborari; quia hoc scientes quod idem sigillum domino nostro ac patri sanctissimo misimus et quicquid sibi litteraliter conscripsimus servabimus illibatum.
      Contradictores huius sigilli tamquam maliciosos fidei destructores, hereticos mendaces repudiamus et omni honore privatos in hiis scriptis.
      Per ducatum domini Subonislay ducis Masovie ad nos poterit habere securum accessum super manum nostram unusquisque.
      Datum Vilna, anno Domini M^o CCC^o XXIII^o ipso die Corporis Christi.
      Littera perlecta in una civitate petimus sub testimonio religiosorum ac aliorum fidedignorum virorum exscribi et mittere in aliam sine mora, ut desiderium nostrum manifestetur universis.
      Valete.

      Similiter prefatis litteris diligenter perlectis et expositis in eodem consistorio presentibus dominis canonicis, religiosis et consulibus superius nominatis, alias litteras sub sigillo fratris Thiderici custodis fratrum Minorum Custodie Lubicensis legi supplicarunt, tenorem qui sequitur continentes.

      In Christo karissimis fratribus presentem litteram inspecturis frater Theodericus custos Lubicensis sinceram in Domino caritatem. Noveritis me quasdam litteras illustris domini regis Letwinorum in consistorio consulum civitatis Sundensis mihi traditas respexisse, tenorem qui sequitur continentes.

      Gedeminne divina providencia Letphanorum Ruthenorumque rex, princeps Semigallie et dux religiosis in Christo viris et patribus reverendis ac devotis ministris, custodibus et gardianis ceterisque fratribus Minoribus universis toto orbe diffusis, precipue tamen ministro Saxonie ceterisque fratribus universis salutem cum promotionis amminiculo continuum incrementum.
      Scire vos volumus litteras nostras patri nostro excellentissimo domino Iohanni sedis apostolice summo pontifici direxisse, ut inviaret nos una cum ceteris suis ovibus ad pascua ubertatis. Recepimus itaque in responso breviter adventum fieri suorum legatorum, quorum dilatio tedia nobis generat infinita, ut eo cicius perficeretur opus Dei et fraus seductoria cassaretur. Cupimus per vos et vestros fratres in omnibus civitatibus, locis seu villis nostrum pandere velle universis, et populum hortari salutaribus monitis, ut quod rigavit Deus pullulet ac metat et in celestibus collocet cum beatis.
      Volumus enim episcopos, sacerdotes, religiosos ordinis cuiuscunque colligere, precipue de vestris, quibus iam ereximus duas ecclesias, unam in civitate nostra regia dicta Vilna, aliam in Novgardia, ad quas nobis hoc anno quatuor fratres scientes polonicum, semigallicum ac pruthenicum¹ ordinetis, tales ut nunc sunt et fuerunt; et eciam de Predicatoribus, quibus dabimus ecclesiam tempore successivo; exclusis tamen religiosis, qui cenobia eorum in dampnum dominorum et mortificationem clericorum vendunt, miserabiliter animas illudentes.
      Intimantes eciam populo et fratribus incipiatis intimare in civitatibus, locis et villis amore nostri, quod militibus et armigeris redditus dabimus; mercatoribus autem, fabris, carpentariis, argentariis, salis arte peritis ac plane mechanicis conditionis cuiuscunque liberam facultatem intrandi et exeundi terram nostram per ducatum ducis Masovie domini Bonizlai omni exactione, theloneo, infestatione iniusta angariarum et perangariarum procul motis.
      Hec scripta servabimus rata, quia verbum nostrum ut calibs manebit duraturum.
      In cuius rei testimonium nostrum sigillum, quod domino apostolico et patri nostro sanctissimo misimus, quod nunc cruciferi ad ignem proiecerunt in contumeliam huius legationis, presentibus duximus apponendum. Huius sigilli contradictores et seriei reddimus falsarios, fidei persecutores, hereticos maliciosos et perversos in hiis scriptis.
      Datum Vilna, anno Domini M^o CCC^o XXIII^o ipso die Corporis Christi.
      Littera perlecta a ministro et custodibus mittatur ad aliam provinciam, et omnes fratres fideliter orent pro rege, filiis et reginis et tota terra, ut dominus perficiat quod incepit.

      In huius visionis evidenciam ego frater Th[idericus] custos prefatus presens transcriptum sigillo mei officii consignavi.
      Datum Sundis anno Domini M^o CCC^o XXIII^o in festo divisionis apostolorum.

      Cum itaque inter alias sollicitudines prefatis canonicis, religiosis et consulibus incumbentes iidem perpeti cura revolverent, ut errantes in viam reducere veritatis ipsosque Deo lucrifacere sua eis cooperante gratia prompcius convalerent, fratres de Domo Theutonica tunc in civitate Lubicensi presentes, videlicet Johannes de Riga presbyter, Reymarus dictus Hane commendator in Wenda, Nicolaus de Parsowe advocatus in Carkus et Gotfridus dictus Wst ad presenciam sepedictorum canonicorum, religiosorum et consulum sunt vocati, ut eorum salubre consilium super prefato negocio, quid facto opus esset, diligencius audiretur. Qui, cum ad presenciam prelibatorum canonicorum, religiosorum et consulum ad consistorium prompcius venissent eorundem, et prescriptas litteras per ordinem diligencius audivissent, volenti animo et corde hylari recipientes easdem responderunt, quod, si premissa veritati niterentur, quamvis curis et negociis gravarentur diversis atque distraherentur pluribus occupationibus circa id, tamen intenderent et vellent intendere votis ferventibus vacare instantius ac operose sollicitudinis studium impertiri et studiosa diligencia vigilare, quod ad Dei gloriam et profectum fidelium animarum apud Lethwinos invalesceret fides Christi, manentibus singulis gentis illius nobilibus et ignobilibus utriusque sexus in suo statu et condicionis libertate. Adicientes, ut omnia et singula in premissis litteris contenta melius et cicius prosperentur, quod si qui nuncios ad dictos Lethwinos super prelibato negocio mittere aut expensas circa hoc facere decreverint, nuncios suos cum nunciis eorum mittent et omnem expensam, quam alii circa hoc facere voluerint, consimilem ipsi facient et maiorem et nichilominus ex parte tocius sui ordinis et personarum propriarum, se sub honoris rerum et conscientiarum obligatione ad premissa omnia et singula constrinxerunt in presencia predictorum.
      Ceterum si, prefato negocio stante insuspenso, antequam fidem Christi suscipiant et baptismum quemadmodum in litteris pollicentur prelibatis, in Christianos quod absit, aut in res, terras seu personas eorundem manus mitterent virulentas, sicut ex certis verisimiliter formidant coniecturis, cum fides fidem non servanti minime debeat observari, in ipsos cogentur fidei contumeliam vindicare atque hoc facientes promissi sui inveniri nolunt circa premissa transgressores.
      Sigillum vero huiusmodi litteris appensum erat rotundum cereum, continens circulum duodecim angulorum et in medio circuli ymaginem viri capillati residentis in cathedra continentis in manu dextra coronam et ceptrum in sinistra; et in circumferentia eius per quadraginta unam litteras et cruce sculptum erat: S. DEI GRACIA GEDEMINNI LETHWINOR ET RUTKENOR REG.²

[Знак нотариуса]

      Acta sunt hec Lubeke in consistorio honorabilium ac prudentum virorum dominorum consulum Lubicensium, presentibus venerabilibus viris dominis canonicis, religiosis et consulibus sepedictis testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
      Anno, die, indictione et pontificatus supradictis.
      Et ego Johannes de Brema clericus, auctoritate imperiali publicus notarius omnibus premissis una cum supradictis testibus presens interfui, ipsas litteras conscripsi et copiavi et in hanc publicam formam redegi, meoque signo solito et consueto signavi rogatus.
      In signum eciam maioris evidencie omnium premissorum sigilla officialatus venerabilis patris et domini domini Hinrici episcopi Lubicensis necnon fratris Waltheri Ordinis fratrum Predicatorum prioris domus Lubicensis, fratris quoque Thiderici gardiani Ordinis fratrum Minorum in Lubeke, per dominum Hinricum Goldoghen gerentem vices dicti domini Hinrici episcopi Lubicensis et per fratrem Waltherum priorem predictum, per fratrem Thidericum etiam gardianum supradictum presentibus sunt appensa.

¹ В изданиях Э. Рачинского и С. К. Роуэлла (более надежных): Pruthenicum. В изданиях Ф. Г. фон Бунге и В. Т. Пашуто: Ruthenicum. ² В оригинале 2, судя по изданию И. Дрейера, надпись была передана так: SIGILLVM GED. DEI GRAC. LETHWINOR. & RVTHENOR. REG.