Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae


X–XIII вв. | XIV в. | XV в.

1323.[V.26], Datum Vilna, anno Domini Mo CCCo XXIIIo ipso die Corporis Christi. Вильно. Гедимин, Божьей милостью король литвинов и русинов, князь Семигалии, обращается к жителям Любека, Ростока, Штральзунда, Грейфсвальда, Штеттина и Готланда: 1) сообщает, что направил посольство к папе Иоанну, желая принять христианство; 2) напоминает, что позволил жителям этих городов проезжать через свою страну в Новгород и Псков; ранее кто-то из его предшественников уже направлял к ним послов и грамоты, предоставляя землю, но никто из горожан не пришел; 3) приглашает к себе послов из этих городов для установления мира; 4) приглашает в свою страну епископов, священников и духовных лиц, а также рыцарей, вассалов, купцов и разного рода ремесленников, в том числе сапожников, тележников, каменотесов, солеваров, пекарей, серебренников, баллистариев, рыбаков, с женами, детьми и домашним скотом; 5) земледельцам обещает освобождение от налогов на 10 лет и от любой королевской повинности на 5 лет; 6) сообщает, что в Вильно и Новогородке построены две церкви миноритов (францисканцев) и еще есть третья - для Ордена доминиканцев.

Оригинал: неизвестен. Согласно Любекскому транссумпту от 18 июля 1323 г. (см. d340), к нему была привешена печать Гедимина, круглый оттиск на воске с изображением правителя с длинными волосами, сидящего на троне и держащего в правой руке корону, а в левой скипетр; вокруг изображения круговая надпись, по одному из списков транссумпта: † S. DEI GRACIA GEDEMINNI LETHWINOR ET RUTKENOR REG., по другому: † SIGILLVM GED. DEI GRAC. LETHWINOR. & RVTHENOR. REG.

Копия 1. Список в составе Любекского транссумпта от 18 июля 1323 г. Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz. L. S. Schieblade XI, № 17. Пергамен 685 х 420 мм, остатки трех печатей - Любекского епископа Генриха, приора Любекского доминиканского монастыря брата Вальтера и кустоша Ордена францисканцев брата Дитриха.
Копия 2. Список транссумпта от 18 июля 1323 г., находившийся в городском музее Любека до 1945 г., в настоящее время считается утраченным.

Основные публикации и литература: Dreyer I.C.H. Specimen ivris pvblici Lvbecensis... Lvbecae, 1761. P. 183-185; Kotzebue A., von. Preussens ältere Geschichte. Bd. 2. Riga, 1808. S. 355; Baliński M. Historya miasta Wilna. T. 1. Wilno, 1836. S. 58-64 (перевод на польский язык); Narbutt T. Dzieje narodu Litewskiego. T. 4. Wilno, 1838. S. 53-55; Codex diplomaticus Lithuaniae, e codicibus manuscriptis, in archivo secreto Regiomontano asservatis / Ed. E. Raczyński. Vratislaviae, 1845. P. 28-30; Liv-, esth- und curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Abteilung 1. Bd. 2. 1301–1367. Reval, 1855. Col. 144-146, № 690; Daniłowicz I. Skarbiec diplomatów papiezkich, cesarskich, krolewskich, książęcych. T. 1. Wilno, 1860. S. 155-156, № 300 (перевод на польский язык); Послания Гедимина / Пер. В.Т. Пашуто, И.В. Шталь. Вильнюс, 1966. С. 38-45, № 4 (перевод на русский язык); Rowell S.C. Trys Gedimino 1323 metų gegužės 26 dienos laiškai // Metraščiai ir kunigaikščių laiškai. Vilnius, 1996. [Senoji Lietuvos literatūra, 4]. P. 102-108; Chartularium Lithuaniae res gestas magni ducis Gedeminne illustrans / Ed., transl. and commented by S.C. Rowell. Vilnius, 2003. P. 51, 58-62, № 18, 21 (перевод на литовский язык).

Латинский текст воспроизводится по изданиям И. Дрейера, Э. Рачинского и С. К. Роуэлла.

      Gedeminne Dei gratia Letphanorum Ruthenorumque rex, princeps et dux Semigallie honorabilibus viris providis et honestis, advocatis, consulibus civibusque Lubicensibus, Rostokcensibus, Sundensibus, Gripeswaldensibus, Stetynensibus Gotlandieve mercatoribus et mechanicis cuiuscunque conditionis salutem et regalem gratiam et favorem.
      Cum omnia regna subiacent celesti regi Ihesu Christo, de quibus unum tenemus tamquam forma in materia vel servus in domo, licet omnium regum minimus apparemus, tamen Dei providencia in propriis maximus, in quibus habemus precipere et impetrare, perdere et salvare, claudere et reserare. Iamdudum nostros terminos transivistis absque ulla recognicione visitando Noygardiam Pleskowiamque. Omnia permisimus futurum propter bonum; nunc vidistis et aure percipitis de die in diem omnium vestrorum detrimentum. Miserunt progenitores nostri vobis suos nuncios et litteras, aperuerunt vobis terram, nullus vestrorum veniens, aut canis ex parte eorum referens grates de preceptis.
      Non vos terreant prescripta. Si ipsi unum promiserunt, Domino annuente, nos dupla faciemus. Ideoque amplius quia patri nostro sanctissimo domino pape nostras litteras misimus pro ecclesie Dei unione et legatorum suorum adventum cum inenarrabili tedio expectamus, quorum presenciam litteraliter recepimus nos videre. Idcirco consulentes vobis ipsis, mittentes nobis ex parte vestrorum omnium sollempnes nuncios veros et viros fidedignos super manum nostram et super presens scriptum nostro regio sigillo roboratum, super hoc promittimus vobis omnibus fide data, quod talem pacem ordinabimus ininvicem, quod Christiani similem nunquam senciebant.
      Episcopos, sacerdotes, religiosos Ordinis Predicatorum et Minorum colligemus, quorum vita laudabilis et probata; talium nolumus accessum, qui de cenobiis faciunt latronum refugium et elemosinam vendunt in detrimentum animarum et eciam unde latrunculi exeunt in preceptionem et mortificacionem clericorum; de talibus monachis sibi unusquisque caveat consulimus dominorum.
      Insuper ex regali dono damus iam in presenti carta nostram terram liberam esse sine theoloneo, exactione angariarum et perangariarum super omnes predecessores nostros omnibus mercatoribus, militibus, vasallis, quos dotabo redditibus unicuique suam secundum dignitatem. Mechanicis condicionis cuiuscunque scilicet fabris, sutoribus, carpentariis, lapicidis, in arte salis peritis, pistoribus, argentariis, balistariis, piscatoribus cuiusve condicionis veniant cum liberis, uxoribus et iumentis, intrent et exeant secundum placitum omni turbatione proculmota, quod spopondimus in hiis fide data, quod ab omni iniusta peticione meorum subditorum manebunt securi et exempti.
      Agriculis nostrum regnum intrandi commorandique volentibus damus et concedimus ad decem annos colere libere absque censu et medio tempore ab omni opere regio sint exempti; termino predicto expirato et eciam secundum terre fertilitatem dabunt decimam prout in aliis regnis vel propriis dare consueverunt; ita tamen quod nobiscum plus exsuperabit granum quam in aliis regnis est consuetum.
      Iure civili utatur Rigensis civitatis omnis vulgus, nisi tunc melius fuerit inventum de sano consilio discretorum. Ut igitur securiores et magis cerciores vos reddamus, duas ecclesias fratrum Minorum, unam in civitate nostra regia Vilna dicta et aliam in Noygardis habemus erectas, et terciam fratrum Predicatorum, ut quivis secundum ritum suum Deum colat. Quod ergo nostre donationis concessio maneat inpermutabilis et firma, presentem cartam conscribi iussimus et sigilli nostri appensione fecimus roborari; quia hoc scientes quod idem sigillum domino nostro ac patri sanctissimo misimus et quicquid sibi litteraliter conscripsimus servabimus illibatum.
      Contradictores huius sigilli tamquam maliciosos fidei destructores, hereticos mendaces repudiamus et omni honore privatos in hiis scriptis.
      Per ducatum domini Subonislay ducis Masovie ad nos poterit habere securum accessum super manum nostram unusquisque.
      Datum Vilna, anno Domini Mo CCCo XXIIIo ipso die Corporis Christi.
      Littera perlecta in una civitate petimus sub testimonio religiosorum ac aliorum fidedignorum virorum exscribi et mittere in aliam sine mora, ut desiderium nostrum manifestetur universis.
      Valete.

О.Л. Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae; starbel.by/dok/d342.htm, 2019.VIII.30.